ZİYNETİ KOCABIYIK – Sağlık profesyonellerinin başka mesleklerle uğraşmalarına çok şahit oluyoruz. Fotoğraf, resim, müzik, ekstrem sporlar ve daha birçoğu… Ancak sanayici olanına ilk defa rastladım. Hem de sadece erkeklerin egemen olduğu bir alandaki patronlar dünyasında bir “çimento kraliçesi”… Kimden mi söz ediyorum? Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı Başkanı iken üniversiteden istifa edip Doğu Anadolu Bölgesi’ne yapılmış en büyük özel sektör yatırımlarından biri olan çimento fabrikasının kuruluşuna öncülük eden Prof. Dr. Yasemin Açık’tan…
Prof. Dr. Yasemin Açık’la kısa süre önce bir sosyal sorumluluk projesinin tanıtım toplantısında TÜRKONFED İş Dünyasında Kadın Komisyonu (İDK) Başkanı şapkası altında tanıştım. Akademik titrinin halk sağlığı alanından geldiğini öğrenince sıra dışı hikâyesi ilgimi çekti.
BEŞ ÇOCUKLU AİLENİN TEK KIZI
Prof. Dr. Açık, beş çocuklu bir ailenin tek kızı olarak Elâzığ’da dünyaya gelmiş. Lisans eğitimimi Hacettepe’de, yüksek lisans ve doktora eğitimini ise akademik çalışmalarını yürüttüğü Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Ana Bilim Dalında gerçekleştirmiş. Bir süre İngiltere’deki Nottingham Üniversitesinde halk sağlığı ve epidemiyoloji bölümünde çalışmış. 1991 yılında araştırma görevlisi olarak girdiği Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Ana Bilim Dalında 1999 yılında doçent, 2005 yılında profesör olmuş. Bir halk sağlığı profesörü olarak; ana-çocuk sağlığı, kadının toplumsal statüsü, kadına yönelik şiddet, Doğu’da kadın olmak, töre cinayetleri, çalışma yaşamı ve kadın, çocuk sağlığı, çocuk ihmali ve istismarı, engelli çocukların eğitimi, sağlıklı kentler, çevre sağlığı, iş sağlığı ve güvenliği, sigara, alkol ve bağımlılık yapıcı maddeler ve epidemiyoloji gibi alanlarda çalışmış. Bu alanlarda uluslararası ve ulusal dergilerde çok sayıda bilimsel makalesi yayımlanmış.
HAYALLERİNİN PEŞİNDEN KOŞTU
Halk sağlığı alanında çok önemli çalışmalara imza atan Prof. Dr. Yasemin Açık, bu koşuşturmanın içinde rutine girdiğini fark edince rotasını başka bir yöne çevirmeye karar vermiş.
“Akademik çalışmalarım, sivil toplum örgütü çalışmalarım ve aile şirketlerinde yürüttüğüm küçük çaplı işler nedeniyle hep bir koşturmacanın içindeydim. Ancak özellikle profesör olduktan sonra her ne kadar çalışmalarımı aralıksız sürdürsem de hayat bana tekdüze gelmeye başlamıştı. Çünkü yığınla projem, hayallerim, ertelediklerim vardı. 2011 yılında üniversiteden ücretsiz izin alıp, kendime özel bir proje yapmaya karar verdim. Hayalim baştan sona benim kurguladığım ve uyguladığım, her safhasında bulunduğum ve emek verdiğim, yalnızca bana ait bir proje yapmaktı. En büyük motivasyonum da kimseden destek almadan, tek başıma önemli bir yatırım gerçekleştirmek oldu.”
BEYAZ ÖNLÜĞÜ ÇIKARDI, BARET GİYDİ
Prof. Dr. Açık, sanayiciliğe geçiş macerasını şu sözlerle dile getiriyor:
“Öyle bir yatırım yapmalıydım ki, sadece kendi hayallerimi gerçekleştirmenin ötesine geçip bölgeler arası gelişmişlik farkının azaltılmasına, yerel kalkınmanın sağlanmasına katkı sağlayabilmeli ve sadece istihdamı artırmakla kalmayıp, istihdam edilen kişilerin aileleri, tedarikçileri ve yan unsurlarıyla birlikte pek çok insanın hayatına dokunabilmeliydi. Bu da ancak sanayi yatırımı ile mümkündü. Sektör seçimine ilişkin birçok çalışma ve araştırma yaptıktan sonra bölge için çok uygun olduğunu öngördüğüm çimento sektöründe karar kıldım. Yatırım ile ilgili fizibilite çalışmaları ile uygun yer seçimi işlemleri gibi hazırlıklar tam iki yılımı aldı. 2014-2016 yılları arasında fabrikanın kurulumunu gerçekleştirdik. Hiçbir bölgesel teşvik ve destek almadım. Çünkü çimento bölgesel ya da stratejik olarak desteklenen sektörler arasında yer almıyordu. Bu nedenle de yaptığım yatırımın her türlü giderini kendim karşıladım.”
10 BİN KİŞİNİN HAYATINA DOKUNUYOR
Kurduğu çimento fabrikası ile Doğu Anadolu Bölgesi’ne yapılmış en büyük ve en çevreci özel sektör yatırımlarından birini hayata geçirmeyi başaran Prof. Dr. Yasemin Açık, fabrikasında günde 7 bin 500 ton çimento üretiyor. Yıllık çimento üretim kapasitesi 2,3 milyon ton. Avrupa ve Güney Amerika başta olmak üzere geniş bir coğrafyaya ihracat gerçekleştiriyor. Fabrikada iş verdiği taşeronlarla birlikte 500 kişiye istihdam sağlıyor; paydaşları ve aileleri ile birlikte bölgede yaklaşık 10 bin kişinin hayatına dokunuyor.
TÜRKİYE’NİN EN GÜÇLÜ 50 KADININDAN BİRİ OLDU
Yaptığı her işte topluma faydalı olmaya çalıştığını ifade eden Prof. Dr. Yasemin Açık, TÜRKONFED, FIRATSİFED, ELİKAD, Sağlığı Geliştirme ve Sigara ile Mücadele Derneği gibi iş dünyası ve ekonomiden sağlığa uzanan farklı alanlardaki sivil toplum kuruluşlarında görev almayı sürdürüyor. 2023 yılında “Türkiye’nin En Güçlü 10 Kadını” listesine giren Prof. Dr. Açık, geçtiğimiz yıl kurduğu bir vakıfla da eğitim, istihdam, çevre ve sosyal kalkınma alanlarında projeler geliştiriyor. Kendi adını taşıyan Yasemin Açık Vakfında özellikle kız çocuklarının eğitimini ve kadınların ekonomik ve sosyal hayata daha güçlü katılımını desteklediklerini ifade eden Prof. Dr. Açık “Bu da benim hayat hikâyemle örtüşüyor. Çünkü ben de beş çocuklu bir ailenin tek kızı olarak Elâzığ’da dünyaya geldim. Ben şanslıydım, ailem okumama her zaman destek çıktı, evin tek kızının kendi ayakları üzerinde durmasını desteklediler. Ancak çocukluk arkadaşlarımın yalnızca kız oldukları için eğitim haklarından mahrum bırakıldığına defalarca şahit oldum. İşte şimdi vakfımızda deprem bölgesinden başlayarak genç kızların eğitime ve iş gücüne katılımını artırmak için burs ve mentörlük programları geliştiriyoruz. En büyük arzum, hayalim; o genç kızların da eğitim hayatlarını başarıyla tamamlayıp bölgelerine, ülkemize ve dünyaya faydalı olduklarını görmek” diyor.